Ὁ ταπεινός ἔχει συνείδηση τῆς ἐσωτερικῆς του καταστάσεως... Γνωρίζει ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός καί θλίβεται γι' αὐτό, ἀλλά δέν ἀπελπίζεται, δέν ἐξουθενώνει τόν ἑαυτό του.
Ὁ ἔχων τήν ἁγία ταπείνωση δέν μιλάει καθόλου, δηλαδή δέν ἀντιδρᾶ. Δέχεται νά τόν παρατηροῦν, νά τόν ἐλέγχουν οἱ ἄλλοι, χωρίς νά ἐξοργίζεται καί νά δικαιολογεῖται. Δέν χάνει τήν ἰσορροπία του.
Τό ἀντίθετο συμβαίνει μέ τόν ἐγωιστή, τόν ἔχοντα αἰσθήματα κατωτερότητος. Στήν ἀρχή μοιάζει μέ τόν ταπεινό. Λίγο ὅμως ἄν τόν πειράξει κανείς, ἀμέσως χάνει τήν εἰρήνη του, ἐκνευρίζεται, ταράζεται.
Ὁ ταπεινός πιστεύει ὅτι ὅλα ἐξαρτῶνται ἀπ' τόν Χριστό κι ὅτι ὁ Χριστός τοῦ δίνει τήν χάρι Του κι ἔτσι προχωρεῖ. Ὅποιος ἔχει τήν ἁγία ταπείνωση, ζεῖ ἀπό τώρα στήν ἐπίγεια ἄκτιστη Ἐκκλησία. Ἔχει πάντα τή χαρά τοῦ Χριστοῦ, καί στά δυσάρεστα. Τό βλέπουμε αὐτό στή ζωή τῶν ἁγίων.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τί ἦταν; Ἄνθρωπος σάν κι ἐμᾶς. Ἀλλά τί ἔγινε; Ἔγινε ὄργανο τοῦ Θεοῦ. Σκεῦος ἐκλογῆς. Τά λόγια του τό μαρτυροῦν: «Ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοί Χριστός· ἐμοὶ γὰρ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος». Φλεγόταν ἀπ' τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ταπείνωση τόν ἀνέβασε ἐκεῖ. Νά καίγεσαι γιά τόν Θεό. Αὐτό εἶναι τό πᾶν! (...συνεχίζεται)
Ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης
Πηγή: Βίος καί λόγοι Γέροντος Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, σελ. 313-314 (ἀπόσπασμα).