Ἐν Χριστῷ ἐλευθερία καὶ ζωή - Π.Μ. Σωτῆρχος

Οἱ σκλάβοι θέλουν πάντα τὴν λογοτεχνία νὰ εἶναι καθρέφτης τῆς δικῆς τους σκλαβιᾶς καὶ σὲ κάποιο βαθμὸ τὸ ἐπιτυγχάνουν. 

Ἡ Χριστιανικὴ Λογοτεχνία ὅμως ἀκολουθεῖ πάντα καὶ ἀποκλειστικὰ τὸν δρόμο τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας καὶ ζωῆς καὶ χαράζει σήμερα ἕναν νέο δρόμο στὰ ἑλληνικὰ γράμματα. 

Π.Μ. Σωτῆρχος

Πηγή: Ὁ ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 198.

Ἡ Χριστιανική Λογοτεχνία μᾶς μιλᾶ γιά τήν Χαρά τοῦ Κυρίου καί τήν αἰωνιότητα τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ - Π.Μ. Σωτῆρχος

* Τέλος ἀπό τόν Ἅγιο Ἀθηναγόρα γίνεται λόγος γιά τήν «ἐθνική ποίηση», δηλαδή τήν εἰδωλολατρική, πού εἶναι ὀλέθρια γιά τούς Χριστιανούς. Καί δέν διαφωνοῦμε καθόλου σ' αὐτό τό σημεῖο ἤ τουλάχιστον στό μέγα μέρος αὐτῆς τῆς ἀντιλήψεως γιά τά προχριστιανικά γράμματα. 

Ἡ εἰδωλολατρική λογοτεχνία μιλᾶ γιά τήν ὑλική εὐτυχία καί ἀπόλαυση τοῦ κόσμου τούτου, μιλᾶ γιά τήν χαρά τῆς ἡδονῆς, ἐνῶ ἡ Χριστιανική Λογοτεχνία, χωρίς νά περιφρονῆ τόν κόσμο, ἀφοῦ εἶναι δημιούργημα Θεοῦ, μᾶς μιλᾶ γιά τήν «χαρά τοῦ Κυρίου» καί τήν αἰωνιότητα τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. 

Γιατί ὁ Χριστιανός χαίρεται περισσότερο ἀπό τόν ἀρνητή τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ἔχει βρεῖ τόν ἀληθινό κώδικα τῆς χαρᾶς καί μπορεῖ ἀπό αὐτήν κιόλας τήν ζωή νά τόν χρησιμοποιῆ καί στόν βίο του καί μέσα στήν τέχνη τοῦ γραπτοῦ λόγου. 

Εἶναι ἡ χαρά τοῦ Κυρίου, πού ὑπερκαλύπτει ἀπό τώρα τόν κόσμο ὅλο. Ἀρκεῖ νά ἐλευθερωθεῖ κανείς ἀπό τίς ψεύτικες χαρές γιά νά βρεῖ τίς ἀληθινές. Καί πρός αὐτές τίς ἀληθινές χαρές ἔχει στραμμένα τά μάτια καί τήν ψυχή της ἡ Χριστιανική Λογοτεχνία.

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 194-195. 

Ἡ ἡθική εὐαισθησία εἶναι δείγμα πνευματικῆς ὑγείας - Π.Μ. Σωτῆρχος

   * Ἰουστῖνος. Στήν Α' «Ἀπολογία» του (25,3 ἤ Ε.Π. 6, 368) γράφει μεταξύ ἄλλων: «νιώθουμε λύπη γιά ἐκείνους, πού πιστεύουν στά ποιήματα. Ἐμεῖς ὅμως ξέρουμε ὅτι οἱ δημιουργοί τους εἶναι δαίμονες». 

Διορθώνοντας κάπως αὐτήν τήν ἄποψη θά πῆ στήν ἴδια (Α') «Ἀπολογία» του (54,1 ἤ Ε.Π. 6, 408) ὅτι οἱ ποιητές μπορεῖ νά μήν εἶναι οἱ ἴδιοι δαίμονες, ἀλλά σίγουρα οἱ κακοί δαίμονες τούς ὤθησαν στήν συγγραφή τῶν ἔργων τους «ἀποδεικνύουμε ὅτι ἔχουν ἐκφρασθεῖ μέ τήν βοήθεια τῶν κακῶν δαιμόνων μέ σκοπό νά ἐξαπατήσουν τό ἀνθρώπινο γένος καί νά τό ἀπομακρύνουν (ἀπό τόν σωστό δρόμο)».

   * Μιά δεύτερη παρατήρηση ἀναφέρεται στήν ἠθική ἀντίδραση τοῦ Λουκιανοῦ, πού μολονότι καί ὁ ἴδιος ἦταν λογοτέχνης καί μάλιστα ποιητής, ἐξανίσταται γιά τήν ἀνηθικότητα, τήν ἀσέβεια καί τήν ἀπιστία τῶν ἔργων τῶν ἀρχαίων ποιητῶν καί ἀπορρίπτει αὐτήν τήν μορφή τῆς τέχνης -τῆς ἄθεης ποίησης θά λέγαμε σήμερα- γιατί ἀντί νά βελτιώνη τόν ἀναγνώστη πνευματικά τόν κάνει χειρότερο, ἀφοῦ γκρεμίζει μέσα του τήν πίστη καί τό σέβας πρός τήν θεότητα.

Καί αὐτό εἶναι ἕνα δεύτερο θεμελιακό κριτήριο τῆς Χριστιανικῆς Λογοτεχνίας, πού προσπαθεῖ μέ τόν λόγο της νά βοηθήση καί ὄχι νά διαφθείρη τόν ἀναγνώστη. 

Δέν τόν ρίχνει στή σύγχυση καί τήν ἀμφιβολία, δέν κλονίζει μέσα του τά πνευματικά στηρίγματα - στά ὁποῖα πρῶτο εἶναι ἡ πίστη στόν Θεό - οὔτε τόν βυθίζει στήν ψευτιά, στήν ἀπελπισία καί τόν μηδενισμόν, ὅπως κάνουν τά σύγχρονα ρεύματα τῶν ἰδεολογιῶν, ὅπως ὁ φροϋδισμός, ὁ ὑλισμός, ὁ μηδενισμός καί ὅλοι οἱ ἄλλοι «ἰσμοί» τῶν τελευταίων αἰώνων. 

   Ἡ ἡθική εὐαισθησία τῶν ἀρχαίων, πού πολέμησαν τόν λογοτεχνικό λόγο σάν ἐπικίνδυνο γιά τήν ζωή καί τήν πρόοδο τοῦ ἀνθρώπου, ἀποτελεῖ θετικό στοιχεῖο καί θά λέγαμε ὅτι εἶναι δεῖγμα πνευματικῆς ὑγείας. 

Κάτι ἀνάλογο ὑποστηρίζουν καί οἱ Χριστιανοί Κριτικοί γιά τήν ἄθεη φιλολογία τῶν ἡμερῶν μας καί τήν καταπολεμοῦν καί προβάλλουν τήν ἀνάγκη σεβασμοῦ τοῦ ἐσωτερικοῦ βίου τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν διαιώνιων ἀξιῶν τῆς Πίστεως καί τῆς Θεοσέβειας.

Ἡ δημιουργία καί ἡ ἀνάπτυξις τῶν Χριστιανικῶν Γραμμάτων σήμερα εἶναι ἡ ἀντίρροπη ἀκριβῶς τάση στήν λογοτεχνία μας, πού θέλει νά ἐλευθερωθῆ ἀπό τήν ἀκολασία τῶν ἀντιπνευματικῶν αὐτῶν ἐναγκαλισμῶν. 

Εἶναι ἡ ἀντίσταση τῆς πνευματικῆς παραδόσεως τοῦ Γένους μας, πού ζητᾶ τήν δική του αὐθεντική φωνή.     

Π.Μ. Σωτῆρχος

Πηγή: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 190-192 (2 ἀποσπάσματα).

Ὁ Χριστιανός ποιητής - Π.Μ. Σωτῆρχος

Πρίν ἀπ' ὅλα ὁ Χριστιανός ποιητής εἶναι πιστός στό Χριστό, μέ μιά αὐξανόμενη πίστη, πού προάγεται βῆμα-βῆμα καί βιωματικά μέσα στό καμίνι τῆς μετανοίας καί τῆς καθάρσεώς του καί προσπαθεῖ νά ἀλλάξη τόν ἑαυτό του καί νά τόν κάνη πιό δεκτικό τοῦ Ἐλέους καί τῆς Χάριτος τοῦ Κυρίου.

Συνεπῶς, βαδίζει τήν «στενήν καί τεθλιμμένην ὁδόν» τοῦ προσωπικοῦ ἀγῶνος γιά τήν σωτηρία.  Γι' αὐτόν εἶναι κανόνας τό «ἰατρέ θεράπευσον σεαυτόν». 

Ἕνα ἄλλο χαρακτηριστικό του εἶναι ἡ ταπείνωση καί ὁ λόγος του ἀναδύεται σάν τόν δαβιτικό ψαλμό: «Κύριε, ἐκέκραξα πρὸς Σέ». (Ὁ Δαβίδ θά μποροῦσε νά χαρακτηρισθῆ σάν ἕνας ποιητής - πρότυπο κι ἄς ἔζησε ἀρκετούς αἰῶνες πρίν τήν ἐνσάρκωση τοῦ Κυρίου).

Ὁ Χριστιανός ποιητής εἶναι νηπτικός (ἔχει δηλαδή συνεχῆ νήψη) καί ἐλέγχει τούς λογισμούς συνεχῶς σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό, τόν «Πατέρα τῶν φώτων», ἀπό τόν ὁποῖον κατέρχονται ὅλα τά «τέλεια δωρήματα» κατά τήν φράση τοῦ Εὐαγγελίου καί ἀνάμεσα στά ὁποῖα εἶναι καί ἡ ἀληθινή ποιητική δωρεά.

Κι ἐδῶ φαίνεται ἀκόμα πιό καθαρά ὁ διακονικός χαρακτήρας τῆς Χριστιανικῆς Ποιήσεως. Βέβαια αὐτή δίνει, τό κατά δύναμιν, τήν φωνή, πού ἐγγίζει καί κοινωνεῖ μέ τίς ἄλλες ψυχές, ὅπως ὁ ἔμπειρος ὀρειβάτης ἐξηγεῖ τήν ἐμπειρία του στούς νεώτερους, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν κάνει τίς δικές του ἀναβάσεις.

 

Π.Μ. Σωτῆρχος

Πηγή: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 128.

Καλὴ ἢ κακὴ χρήση τῶν ταλάντων - Π.Μ. Σωτῆρχος

Ἡ Ἐκκλησία μετὰ τὴν ἴδρυσή Της, βρέθηκε μπροστὰ στὴν διαμορφωμένη τέχνη, τὴν προχριστιανική, ποὺ ἀσφαλῶς ἦταν βουτηγμένη στὰ πάθη τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς δαιμονικὲς καταδυναστεύσεις σὲ ὅλη τὴν ἔκταση τῆς ζωῆς, μὲ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις, γιὰ τὶς ὁποῖες θὰ μιλήσουμε στὴ συνέχεια. 

Ἐδῶ ἡ προσπάθειά μας ἀποβλέπει στὴν ὑπεράσπιση τῆς Χριστιανικῆς Λογοτεχνίας ἀπὸ τὶς ἀμφισβητήσεις. Γιατί, ἂν ὁ ἄνθρωπος, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, μπορεῖ νὰ μετακινήσει ὄρη ὅταν ἔχει πίστη, ἔστω καὶ ὅσον ἕνα κουκούτσι σιναπιοῦ, ξαναρωτῶ, γιατὶ δὲν μπορεῖ νὰ γράψη ἕνα λογοτεχνικὸ ἔργον, ὅταν ἔχει βεβαίως τὸ ταλέντο καὶ τὴν ἰκανότητα νὰ ἐκφράση τὸν ἐσωτερικό του κόσμο, ποὺ τὸν φωτίζει ἡ πίστη αὐτή; 

Κι ἀφοῦ ἀναφερθήκαμε στὸ ταλέντο, δὲν μποροῦμε νὰ μὴ θυμηθοῦμε τὴν παραβολὴ τῶν ταλάντων. Πρόκειται δηλαδὴ γιὰ τὶς δυνάμεις καὶ τὶς ἱκανότητες, ποὺ χαρίζει ὁ Θεὸς σὲ κάθε ἄνθρωπο καὶ κάποτε θὰ ζητήση ἀπολογισμὸ γιὰ τὴν καλὴ ἢ κακὴ χρήση τους. 

Ἕνα χάρισμα τοῦ Θεοῦ εἶναι καὶ τὸ λογοτεχνικὸ ταλέντο καὶ ὅσοι τὸ ἔχουν πρέπει νὰ τὸ χρησιμοποιοῦν δημιουργικά, πρὸς δόξαν τοῦ Δωρεοδότου Θεοῦ καὶ ὠφέλεια πνευματικὴ τῶν ἀνθρώπων, διότι κάποτε θὰ πρέπει νὰ ἀπολογηθοῦν γιὰ τὴν χρήση αὐτοῦ τοῦ ταλέντου. 

Π.Μ. Σωτῆρχος

Πηγή: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 95.

Πῶς γράφει ὁ Χριστιανός ποιητής καί πῶς ὁ κοσμικός ποιητής; - Π.Μ. Σωτῆρχος

   Πῶς γράφει ὁ Χριστιανός ποιητής; Εἶναι ἕνα ἀπό τά πρῶτα ἐρωτήματα, πού μπορεῖ νά κάνη ὁ καλός ἀναγνώστης. Γιατί, ἀφοῦ γράφει ἕνα ἄλλο εἶδος λόγου, ἀσφαλῶς θά ἀκολουθῆ καί ἕνα ἄλλο εἶδος γραφῆς. 

Ὁ κοσμικός, δηλαδή ὁ μή Χριστιανός ποιητής, ὅταν γράφη βουτᾶ τήν πέννα μέσα στό μυαλό του, στήν σκέψη του καί τήν ἰδεολογία του καί φτερώνει τόν λόγο του μέ τήν φαντασία καί τό παιχνίδι τῶν λέξεων. Διαλέγει φανταχτερούς συνδυασμούς καί προσπαθεῖ νά ἐντυπωσιάση. 

Δέν πράττει ὅμως τό ἴδιο καί ὁ Χριστιανός ποιητής, πού ξεκινᾶ πάντα μέ τήν προσοχή του στραμμένη στόν Χριστόν, ὅσο μπορεῖ νά Τόν καθρεφτίση μέσα του. Αὐτή εἶναι ἡ μυστική του ἀφετηρία. Τό πρῶτο βῆμα, ἡ πρώτη κίνηση, ἀλλά καί ὁ κυρίαρχος πυρήνας τῆς δημιουργίας του, ἔστω κι' ἄν δέν πρόκειται νά μιλήση γιά τόν Χριστό. Μέσα του «τὰ πάντα ἐν πᾶσι Χριστός».

Νοιώθει αὐτό, πού ἔνοιωσε κάι ὁ θεοφώτιστος ποιητής τοῦ «Ἀκαθίστου Ὕμνου» καί ἔγραψε ὡς πρῶτο λόγο του: «Ἀνοίξω τὸ στόμα μου καὶ πληρωθήσεται πνεύματος». Νά ὁ κανόνας γραφῆς καί δημιουργίας γιά τόν Χριστιανό ποιητή. 

Αὐτός βουτᾶ τήν πέννα του μέσα στήν καρδιά του καί τήν βιωμένη πίστη του, γιατί αὐτή εἶναι ἡ πηγή τῆς ἔμπνευσής του. Ἀπό τήν καρδιά του ἀναβλύζουν ἐμπειρίες καί τά βιώματα, ὅπως ἀκριβῶς καί στούς Ἁγίους Πατέρες, πού μιλοῦσαν καί μαρτυροῦσαν μονάχα γιά ὅσα ἔζησαν καί ἔπαθαν οἱ ἴδιοι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. 

Ἔτσι καί ὁ Χριστιανός ποιητής μαρτυρεῖ καί ἐπιμαρτυρεῖ καί ἐκφράζει τήν δική του γνώση καί γεύση, τήν δική του ἐσωτερική περιπέτεια, καί ὄχι αὐτά πού διάβασε ἤ σκέφτηκε ἤ τά θεωρεῖ καλά καί διδακτικά γιά τούς ἄλλους. 

Γι' αὐτό καί ὁ Χριστιανός ποιητής πρέπει νά δίνει μέ τόν λόγο του τήν γνησιότητα τῆς προσωπικῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς του, που εἶναι ἡ ἁγιότητα. Ἀπό αὐτήν τήν γνησιότητα διαμορφώνεται καί τό προσωπικό «στύλ», ὁ ἰδιαίτερος τρόπος γραφῆς τοῦ κάθε δημιουργοῦ. 

Π.Μ. Σωτῆρχος

Πηγή: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 141-143.

 

Χριστιανική Ποίηση - Π.Μ. Σωτῆρχος

   Κάποτε σημειώσαμε, σέ κριτικό κείμενό μας, ὅτι τό πιό ἀντικειμενικό κριτήριο καί ἀναντίρρητο, γιά τό ἄν ἕνα βιβλίο εἶναι ὀρθόδοξο ἤ ὄχι, εἴχαμε πεῖ ὅτι εἶναι ἀνάλογο μέ τό πόσο τό βιβλίο αὐτό μᾶς θυμίζει τό Εὐαγγέλιο καί ἄν μᾶς ὁδηγῆ σ' αὐτό. 

Ἔτσι καί γιά τήν Χριστιανική Ποίηση θά μποροῦσε νά λεχθῆ ὅτι εἶναι ἀληθινή καί γνήσια στό μέτρο, πού ξυπνᾶ μέσα μας τό βίωμα τῆς πίστεως στόν Χριστό καί μᾶς ὁδηγεῖ στήν μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

Δέν εἶναι σχηματικό τό κριτήριο αὐτό, οὔτε καί ἔχει τήν ἔννοια τῆς στρατευμένης τέχνης. 

Εἶναι τό πνευματικό ἀποτέλεσμα τῆς ἀληθινῆς τέχνης τῆς Χριστιανικῆς, πού δέν ὁδηγεῖ μόνο στήν «αἰσθητικήν ἀπόλαυσιν», ἀλλά καί στίς μυστικές διεργασίες, πού ξυπνοῦν τήν ψυχή ἀπό τήν κοσμική νάρκωση καί τήν δυναμώνουν γιά ὑψηλότερα πετάγματα, πνευματικές ἀναβάσεις ἐν Κυρίῳ. 

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὁ ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ἁρμός», σελ. 139-140.

  

Ὁ μισθός τῆς ταπεινοφροσύνης (Ε') - Π.Μ. Σωτῆρχος

(συνέχεια ἀπό τό δ' μέρος).

   -Πάτερ Ἀνατόλιε, θά ἤθελα νά μοῦ πῆτε, ἡ φράσις «ἀνταποδοθήσεται γὰρ σοὶ ἑν τῇ ἀναστάσει τῶν δικαίων» ἀναφέρεται στόν μισθόν ἤ καλύτερα στήν ἀνταπόδοσιν τῆς ταπεινοφροσύνης, ἀφοῦ μιλήσαμε γιά δόματα καί ἀντιδόματα;

   -Μέ ὅσα εἴπαμε καί τήν ἄλλην φορά καί τώρα, ξανάπε ὁ εὐλαβής Ἀσκητής, ἀρχή τῆς δικαιοσύνης εἶναι ἡ ἴδια μέ τήν ἀρχή τῆς ἀγάπης. Τόσον ἡ δικαιοσύνη ὅσον καί ἡ ἀγάπη ξεκινοῦν ἀπό τήν ταπεινοφροσύνη. 

Κι ἐπειδή ἀγάπη καί δικαιοσύνη εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ἄρα ἡ μισθαποδοσία καί γενικά ἡ ἀμοιβή τῆς ταπεινοφροσύνης εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, πού δίδεται, κατά χάριν, κατά τήν ἀνάστασιν τῶν δικαίων. 

Γιατί πρίν ἀπ' ὅλα οἱ ταπεινοί μετανοοῦν συνεχῶς καί ἔχουν φόβον Θεοῦ, πού εἶναι ὁ στέρεος δεσμός τῆς σχέσεως ἀνθρώπου καί Θεοῦ.  «Πορεύου καὶ σὺ ποίει ὁμοίως» (Λουκ. ι' 37). Καί προπαντός μή ξεχνᾶς τήν ἀνάστασιν τῶν δικαίων. Αὐτή νά ὁδηγῆ πάντοτε τά βήματά μας. Ἀμήν.

(τέλος κεφαλαίου)

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὀρθόδοξη Ὁδοιπορία, Π.Μ. Σωτῆρχος, «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 79.

Ὁ μισθός τῆς ταπεινοφροσύνης (Δ') - Π.Μ. Σωτῆρχος

(συνέχεια ἀπό τό γ' μέρος) 

   -Πάτερ μου, βιάστηκα νά μιλήσω, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει στήν πρός Ρωμαίους Ἐπιστολήν του ὅτι «τέλος γάρ νόμου Χριστός εἰς δικαιοσύνην» (Ρωμ. ι' 4). Μᾶς λέγει ὅτι δικαιοσύνη εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. 

   -Σωστή εἶναι ἡ ἐπισήμανση αὐτή εἶπε. Ἄν προχωρήσης, ὅμως λίγο πιό κάτω, στό ἴδιο κείμενον, θά διαβάσης ὅτι «ἡ δὲ ἐκ πίστεως δικαιοσύνη, οὕτω λέγει... Ἐγγύς σου τό ρῆμά ἐστιν, ἐν τῷ στόματί σου καὶ ἐν τῇ καρδίᾳ σου· τοῦτ' ἔστι τὸ ρῆμα τῆς πίστεως ὅ κηρρύσομεν». Καί ποιό εἶναι τό ρῆμα (λόγος); Τό ἐξηγεῖ στήν συνέχεια: 

   -«Ἐάν ὁμολογήσῃς ἐν τῷ στόματί σου, Κύριον Ἰησοῦν, καὶ πιστεύσῃς ἐν τῇ καρδίᾳ σου ὅτι ὁ Θεός αὐτόν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν, σωθήσῃ· καρδίᾳ γὰρ πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην, στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν» (Ρωμ. ι' 6-10).

   -Ἔχετε δίκιο, πάτερ Ἀνατόλιε, καί ὅπως τό ἀναφέρει καί τό ἐξηγεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, εἶπα, ἡ κατάληξις εἶναι ἡ ἴδια. Πρόκειται γιά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί γιά τήν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ ὡς Κυρίου καί ὡς ἀναστάντος ἐκ νεκρῶν. Πιστεύει ἡ καρδιά καί ὁμολογεῖ τό στόμα.  «Πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην καί ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν».   

   -Ὅλα, ὅμως, αὐτά, πού εἴπαμε, ἀποκρίθηκε ὁ Γέροντας, ἀρχίζουν καί τελειώνουν μέσα στήν ἀγάπη. Γιατί ἡ ἀγάπη εἶναι τό κυρίαρχον θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι ἀπομακρύνεται ἀπό τήν ἀγάπη ἀκυρώνει τήν σχέση μας μέ τόν Θεόν. Μᾶς ἀποκόπτει ἀπό τήν ζωή καί πέφτουμε στήν χώρα τοῦ θανάτου. Ὄχι τοῦ ἀφανισμοῦ καί τήν ἐκμηδένισης μας, ἀλλά στήν ἀδιάκοπα ἐπώδυνη, στήν τραγική βίωση τῆς ὑπάρξεως.

  (... ἡ συνέχεια καί τό τέλος τοῦ κεφαλαίου στό ε' μέρος).

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὀρθόδοξη Ὁδοιπορία, Π.Μ. Σωτῆρχος, «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 78-79.

Ὁ μισθός τῆς ταπεινοφροσύνης (Γ') - Π.Μ. Σωτῆρχος

(συνέχεια ἀπό τό β' μέρος)

   Δηλονότι, θά φανῆ τό πρωτάκουστον, ὅπου εἶναι μερικοί τελευταῖοι (σ' αὐτόν τόν κόσμον), οἱ ὁποῖοι θά εἶναι πρῶτοι (ἐκεῖ στόν ἄλλο κόσμον), καί εἶναι μερικοί (ἐδῶ) πρῶτοι, οἱ ὁποῖοι θά εἶναι τελευταῖοι (ἐκεῖ).

  Χαιρέτησα σεβαστικά τόν Γέροντα καί τόν παρεκάλεσα νά μοῦ μιλήση γιά τήν ἀνάσταση τῶν δικαίων. 

   -Αὐτό τό θέμα μελετῶ κι ἐγῶ σήμερα, παιδί μου, εἶπε, ἀλλά δέν μπορῶ μέ σιγουριά νά σοῦ πῶ τίποτε καινούργιο κι ὅλο ψάχνω στούς Ἁγίους Πατέρες τούς θεοφώτιστους. Ἔχω σταματήσει στό ιγ' κεφάλαιον τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγγελίου, ὅπου γίνεται λόγος περί τῶν σωζομένων. Καί ἐκεῖ βρῆκα τήν φράσιν: 

   -«Ἂν ἐγερθῇ ὁ οἰκοδεσπότης καὶ ἀποκλείσῃ τὴν θύραν, καὶ ἄρξησθε ἔξω ἑστάναι καὶ κρούειν τὴν θύραν λέγοντες· Κύριε, Κύριε, ἄνοιξον ἡμῖν· καὶ ἀποκριθεὶς ἐρεῖ ὑμῖν, οὐκ οἶδα ὑμᾶς πόθεν ἐστέ» (Λουκ. ιγ' 25).

   Καὶ στὴν συνέχεια τούς λέγει: 

  -«Ἀπόστητε ἀπ' ἐμοῦ πάντες οἱ ἐργάται τῆς ἀδικίας» (Λουκ. ιγ' 27). 

   -Νά λοιπόν, τό βασικόν κριτήριον, συνέχισε ὁ π. Ἀνατόλιος. Εἶναι ἡ δικαιοσύνη καί ἡ ἀδικία. Μᾶς μιλᾶ γιά τούς «ἐργάτες τῆς ἀδικίας». Τούς διώχνει, τούς ἀποκλείει καί μᾶς μιλᾶ γιά τήν ἀνάσταση τῶν δικαίων. Δηλαδή γιά τήν δικαίωση τῶν δικαίων. Ἄρα, πρέπει νά δοῦμε καθαρά τήν σημασία καί τό περιεχόμενον τῆς δικαιοσύνης ἀφοῦ αὐτή εἶναι τό κριτήριον τοῦ διαχωρισμοῦ στήν αἰωνιότητα.

   -«Δικαιοσύνην μάθετε οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς», μᾶς συμβουλεύει ἡ Ἐκκλησία καί μᾶς προτρέπει συνεχῶς, εἶπα.    

  -Αὐτήν τήν δικαιοσύνην, δηλαδή τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, συνέχισε ὁ Γέροντας πρέπει νά μάθουμε καί νά ἐφαρμόζουμε συνεχῶς στήν ζωή μας. 

(... συνεχίζεται στό δ' μέρος).

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὀρθόδοξη Ὁδοιπορία, Π.Μ. Σωτῆρχος, «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 77-78.

Ὁ μισθός τῆς ταπεινοφροσύνης (B') - Π.Μ. Σωτῆρχος

(συνέχεια ἀπό τό α' μέρος)

   -Ὁ μισθός τῆς ταπεινοφροσύνης μάλιστα εἶναι διπλός, μοῦ εἶχε πεῖ. Δίδεται καί τώρα, σ' αὐτήν τήν ζωήν, ὡς πρώτη ἀμοιβή καί ἡ δεύτερη, ὡς ἀνταπόδοση αἰώνια, «ἐν τῇ ἀναστάσει τῶν δικαίων». Καί αὐτό γίνεται ξεχωριστά γιά τήν ταπεινοφροσύνη, πού εἶναι ἄρνηση τοῦ κόσμου τούτου καί προεχόντως εὐχαριστεῖ τόν Θεόν καί Ἐκεῖνος «ταπεινοῖς δίδωσι χάριν». Κι ἔχει τόσον πλούσια τήν ἀνταμοιβή, παιδί μου, διότι εἶναι ἡ γνησιότερη μορφή μετανοίας. 

   Ξαναδιάβασα γιά ἄλλη μιά φορά τό κεφάλαιον αὐτό τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπου γίνεται λόγος γιά τήν θεραπεία τοῦ ὑδρωπικοῦ καί στήν συνέχεια ὁ Κύριος ἐξηγεῖ στούς Φαρισαίους τήν ἀξία τῆς ταπεινοφροσύνης καί τόν τρόπον ἐφαρμογῆς της στήν καθημερινή μας ζωή. 

Τούς εἶπε νά μή ζητοῦν τίς πρωτοκαθεδρίες καί τίς τιμές καί τίς δόξες τοῦ κόσμου τούτου, ἀλλά ὅταν κάνουν δεῖπνα καί γιορτές νά καλούν «πτωχούς, ἀναπήρους, χωλούς, τυφλούς», πού δέν μποροῦν νά ἀνταποδώσουν τά ὅμοια («ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἀνταποδοῦναί σοι») καί ἔτσι ἡ δωρεά τῆς ταπεινοφροσύνης γίνεται χωρίς ἀνταπόδοσιν. 

Γίνεται πρός τόν ἴδιον τόν Θεόν, πρός τόν ὁποῖον ἀνάγεται κάθε ἰδέα καί πρᾶξις καλοῦ καί πᾶσα ἀγαθοεργία. Καί τότε πραγματοποιεῖται καί ἡ ἄλλη ἐντολή τοῦ Κυρίου: «Σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» (Ματθ. στ' 3). 

   Τήν ἄλλη μέρα ξαναπῆγα στόν Γέροντα Ἀνατόλιον γιά περισσότερες ἐξηγήσεις καί τόν βρῆκα νά μελετᾶ κείμενα τῶν Ἁγίων Πατέρων. Εἶχε καί αὐτός προβληματισθῆ μέ τήν φράσιν «ἐν τῇ ἀναστάσει τῶν δικαίων» καί ἤθελε νά δῆ καί νά μάθη τί μᾶς διδάσκουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. 

Τό λένε γιά τόν χωρισμόν δικαίων καί ἀδίκων. Πιστῶν καί ἀπίστων. Ταπεινῶν καί ὑπερηφάνων. Κι ἀκόμα τόν ἀπασχολοῦσε ἡ μεγάλη ἔκπληξη ὁ κυριακός λόγος, ὅταν θά γίνη φανερόν ὅτι:

   -«Ἰδου, εἰσὶν ἔσχατοι οἱ ἔσονται πρῶτοι, καὶ εἰσὶ πρῶτοι οἵ ἔσονται ἔσχατοι» (Λουκ. ιγ' 30).  

 

(... συνεχίζεται στό γ' μέρος).

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὀρθόδοξη Ὁδοιπορία, Π.Μ. Σωτῆρχος, «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 76-77.

Ὁ μισθός τῆς ταπεινοφροσύνης (Α') - Π.Μ. Σωτῆρχος

   «Ἡ μεγαλύτερη ἐλεημοσύνη σ' αὐτόν τόν κόσμο εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη», μοῦ εἶχε πεῖ κάποτε ἕνας Γέροντας, ὁ π. Ἀνατόλιος, μέ τόν ὁποῖον συζητούσαμε γιά τό περιεχόμενον τῶν ἀξιῶν τῆς Πίστεώς μας. Ὁμολογῶ πώς ξαφνιάστηκα. Καί ὅταν τόν ρώτησα γιατί εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἐλεημοσύνη, μοῦ εἶπε: 

   - Διότι ὁ ἀληθινά ταπεινός πάντοτε δίνει τήν ταπείνωσί του καί ποτέ δέν παίρνει ἀμοιβή. Δεύτερον τήν προσφέρει σέ ὅλους καί ὄχι μόνον σέ ὁρισμένους. Καί τρίτον εὐεργετεῖ τό περιβάλλον του μέ τό θεῖον ἔλεος, πού ἐπισύρει ἡ ταπεινοφροσύνη του. Κι ἀκόμα ἡ ἐλεημοσύνη αὐτή ποτέ δέν φαίνεται, γιατί δέν εἶναι ὑλική, καί γίνεται «ἐν τῷ κρυπτῷ καὶ ὄχι ἐν τῷ φανερῷ», ὥστε νά προκαλῆ τόν ἔπαινον τῶν ἀνθρώπων. 

   - Πρώτη μου φορά, πάτερ Ἀνατόλιε, ἀκούω μιά τέτοιαν ἑρμηνεία τῆς ταπεινοφροσύνης καί τῆς ἐλεημοσύνης, εἶπα. 

   - Ἔχεις δίκιο, συνέχισε ὁ καλός Γέροντας, διότι πολλοί ἄνθρωποι δέν ἔχουν γνωρίσει τόν ἀληθινόν Χριστόν καί διαβάζουν τό Εὐαγγέλιον μέ τήν λογικήν τῶν λέξεων καί τῶν ἰδεῶν. Δέν προσπαθοῦμε νά προσεγγίσουμε τό βαθύτερον νόημα τῆς διδασκαλίας του καί τήν πνευματικήν οὐσίαν του. Γιά νά καταλάβης αὐτό, πού σοῦ εἶπα, διάβασε τό ιδ' κεφάλαιον τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγγελίου, ἐκεῖ ὅπου μιλᾶ γιά τήν θεραπεία τοῦ ὐδρωπικοῦ. 

   Ὅταν πῆγα στό σπίτι μου διάβασα ὅλον αὐτό τό κεφάλαιον καί τότε ἀληθινά κατενόησα τό πνεῦμα μέ τό ὁποῖον μοῦ μίλησε ὁ π. Ἀνατόλιος καί μοῦ ἀνέφερε γιά «πνευματικά δόματα καί ἀντιδόματα». Καί στάθηκα μάλιστα στήν φράση τοῦ Χριστοῦ, πού λέγει μέ τήν διατύπωση ἀκόμα ἑνός μακαρισμοῦ: 

  - «Καὶ μακάριος ἔσῃ, ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἀνταποδοῦναί σοι· ἀνταποδοθήσεται γάρ σοι ἐν τῇ ἀναστάσει τῶν δικαίων» (Λουκ. ιδ' 14).

   Δηλονότι, θά εἶσαι μακάριος γιά τόν λόγον ὅτι δέν θά μποροῦν νά σοῦ ἀνταποδώσουν οἱ εὐεργετημένοι τό καλόν, πού τούς ἔκανες. Διότι θά σοῦ ἀνταποδοθῆ κατά τήν ἀνάστασι τῶν δικαίων, ὅταν ὁ Θεός θά ἀνταμείψη κάθε ἀγαθοεργία καί ἀρετή τοῦ καθενός. (... συνεχίζεται στό β' μέρος).

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὀρθόδοξη Ὁδοιπορία, Π.Μ. Σωτῆρχος, «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 75-76.

Ἄς ξαναθυμηθοῦμε ὅτι εἴμαστε Ἕλληνες καὶ Ὀρθόδοξοι - Π.Μ. Σωτῆρχος

Πρέπει νά ξαναθυμηθοῦμε ὅτι εἴμαστε Ἕλληνες καί Ὀρθόδοξοι καί ὄχι ἀνδρείκελα, πού ἐκποιοῦν τά ἱερά καί τά ὅσια ἀντί πινακίου φακῆς. 

Πρέπει νά ξαναβροῦμε τόν ἱστό τῆς παράδοσής μας, ἀπ' τήν ὁποία θέλουν νά μᾶς ἀποκόψουν καί νά φυτέψουν στήν γῆ μας δηλητηριώδη δένδρα τῆς ξένης νοοτροπίας καί τῆς ξένης βιοαντίληψης. 

Νά ξαναβροῦμε τρόπο νά βλέπουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλο σάν ἄνθρωπο καί ὄχι σάν ἐχθρό, σάν θῦμα, σάν πελάτη, σάν ὀπαδό. Δέν χρειαζόμαστε τό λεγόμενον «μάρκετινγκ» τῶν ξένων. 

Νά φυλαχτοῦμε ἀπό τόν ἄκρατον μοντερνισμό τῆς γύμνιας καί ἀδιαντροπιᾶς στήν καθημερινή ζωή μας, στήν γλώσσα μας, στήν συμπεριφορά μας, στούς προσανατολισμούς ζωῆς. Ἀκόμα καί στήν ψυχαγωγία μας τήν ἔντιμη. 

Νά σηκώσουμε ψηλά τίς σημαῖες τῆς ψυχῆς τοῦ τόπου. Νά τραγουδήσουμε καί νά μιλήσουμε Ἑλληνικά. Νά σκεφτοῦμε Ἑλληνικά καί νά ἀντισταθοῦμε στά «ξένα δόγματα, στά ξένα ρήματα». 

Ἔχουμε καλούς Ἕλληνες δασκάλους, τούς σοφούς, τούς Ἁγίους καί τούς ἥρωες. Δέν χρειαζόμαστε τούς ξένους. Ἔχουμε δική μας ψυχή καί δικό μας μυαλό. Δέν χρειαζόμαστε εἰσαγόμενα. 

Κι ἄς θυμόμαστε καθημερινά καί ἄς ἐφαρμόζουμε σέ ὅλα τήν σοφή παροιμία τοῦ λαοῦ μας: «Παπούτσι ἀπό τόν τόπο σου καί ἄς εἶναι καί μπαλωμένο»!

Π.Μ. Σωτῆρχος 

Πηγή: Ὀρθόδοξη Ὸδοιπορία, Π.Μ. Σωτήρχου, «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 95.